راهنمای خرید سازدهنی به شما نخواهد گفت دقیقا چه سازی را بخرید، این راهنما به شما کمک خواهد کرد تا با توجه به سبک مورد علاقه خود و با دیدی باز نسبت به انواع سازدهنی‌های موجود در بازار اقدام به انتخاب و خرید سازدهنی کنید.
انواع سازدهنی
سازدهنی‌های موجود در بازار به گواه بزرگان این حوزه به ۵ گروه تقسیم می‌شوند:
کروماتیک، دیاتونیک، ترمولو، اکتاو، ارکسترا(بیس و کورد)
سازهای کروماتیک و دیاتونیک نسبت به باقی سازها پرکاربرد‌تر و محبوب‌تر هستند. و در ایران ساز کروماتیک محبوبیت بیشتری در بین هنرمندان دارد.
ساز کروماتیک
این ساز در مدل‌های ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴ و ۱۶ سوراخ به بازار عرضه می‌شود. که مدل ۱۲ سوراخ نوع استاندارد و رایج این ساز است و رنج صدایی حدود ۳ اکتاو را پوشش می‌دهد. نوع ۱۴ و ۱۶ سوراخ این ساز در سبک کلاسیک و سبک‌هایی که به رنج صدایی بیشتری احتیاج دارند استفاده می‌شوند.
ویژگی مشخص این ساز وجود کلید اسلاید در آن است. وظیفه این کلید این است که صداها را نیم پرده بم‌تر یا زیر‌تر کند. از سبک‌های قابل استفاده در این سازمی‌توان به سبک‌های کلاسیک، ایرانی، پاپ و جاز اشاره کرد.
ساز دیاتونیک
این ساز کمتر در بین هنرمندان ایرانی محبوبیت دارد. نوع پرکاربرد این ساز ۱۰سوراخ است. با این ساز می‌توان سبک‌های بلوز، وسترن، کانتری و در سطوح بالای نوازندگی می‌توان سبک‌های جاز و کلاسیک را اجرا کرد.
ترمولو و ….
این سازها نسبت به دو نوع ذکرشده محبوبیت کمتری دارند و به ندرت استفاده می‌شوند. در سازدهنی ترمولو که رایج‌ترین آن ۲۴ سوراخ است و دارای دو ردیف ۲۴ تایی است. در این ساز دو تیغه به صورت همزمان به ارتعاش در می‌آیند.
برندهای محبوب سازدهنی موجود در بازار
از برندهای محبوب و رایج در بازار سازدهنی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- Seydel آلمانی
- suzuki ژآپنی
- Hohner آلمانی
- Easttop چینی
- Swan چینی
- و بسیاری از شرکت‌های دیگر فعال در این زمینه
بررسی سازدهنی از لحاظ فیزیکی
ساختار فیزیکی‌های سازدهنی‌ها به طور کلی مشابه یکدیگر هستند اما تفاوت‌هایی نیز در مدل‌های مختلف قابل مشاهده است که تعیین کننده کیفیت و نوع صدایی است که تولید می‌شود.
سازدهنی کروماتیک به طور کلی از اجزای زیر تشکیل شده است:
- کاور پلیت بالایی
- صفحه تیغه دمش
- شانه
- صفحه تیغه مکش
- کاور پلیت پایینی
- کلید اسلاید
استفاده از جنس‌های مختلف برای شانه منجر به تولید صداهای متفاوتی می‌شود. سه نوع از موادی که در ساخت شانه به کار می‌روند شامل فلز، چوب و پلاستیک می‌باشند.
شانه چوبی
شانه‌های ساخته شده از چوب صداهای گرمی تولید می‌کنند. نقطه ضعف شانه‌های چوبی آب است. چنانچه ساز در مجاورت رطوبت قرار بگیرد احتمال متورم شدن شانه وجود دارد. البته کمپانی هوهنر به تازگی اقدام به شانه‌های ضدآب کرده است.
شانه فلزی
آلومینیوم و فولاد ضد زنگ از جمله فلزاتی هستند که در این شانه‌ها استفاده می‌شوند. تولید شانه‌های فلزی سخت و گران است اما ازشش را دارد.
شانه پلاستیکی
محبوب‌ترین و رایج‌ترین نوع شانه استفاده شده در سازدهنی پلاستیک می‌باشد. پلاستیک به دلیل سهولت استفاده و مقاومت در برابر تغییرات آب و هوایی گزینه مناسبی برای شانه محسوب می‌شود. پلاستیک نقاط قوتی دارد که تولیدکنندگان شدیدا به استفاده از آن تمایل دارند.
نحوه تولید صدا در سازدهنی چگونه است؟
نحوه تولید صدا در سازدهنی بدین گونه است که هوا از طریق مجرای تنفسی و به واسطه سوراخ‌های سازدهنی به شانه می‌رسد. سپس شانه هوا را با توجه مکش یا دمش بودن آن به صفحه تیغه بالایی یا پایینی منتقل می‌کند.
بر روی صفحه تیغه تعدادی تیغه با قابلیت ارتعاش وجود دارند که با هوای منتقل شده از شانه به ارتعاش در می‌آیند.
برخی نکات مهم در خرید سازدهنی
گاهی می‌شنویم که به طور مثال گفته می‌شود بهتر است ابتدا ساز دیاتونیک را بیاموزید و سپس بعد از یکسال به سراغ کروماتیک بروید. اما این روش مناسبی نیست چرا که این سازها عملا از یکدیگر مستقل هستند و نیازی به این کار نیست.
- در خرید سازدهنی کروماتیک هرچه پول بیشتری بپردازید کیفیت صدای بهتری خواهید داشت. پس اگر محدودیت مالی ندارید بهتر است ساز مناسبی را تهیه کنید تا بعدها مجبور نباشید دوباره هزینه کنید. اما در دیاتونیک می‌توان با سازهای ارزان یک شرکت خوب که تغییراتی در آن اعمال شده و به نوعی شخصی شازی شده ساز خوبی را داشت.
- اولین و مهم‌ترین فاکتور برای خرید ساز علاقه شماست. پس لطفا تحت تاثیر قرار نگیرید و با آرامش کامل به سمت علاقه خود بروید.
- سعی کنید سازدهنی دست‌دو نخرید. این ساز یک ساز بادی است و با دهان و سیستم تنفس شما در ارتباط است پس برای جلوگیری از انتقال بیماری‌ها از خرید ساز دست‌دو اجتناب کنید.
- سعی کنید سازدهنی که خریداری می‌کنید قابل تعمیر باشد. چرا که اگر اینگونه نباشد با کوچکترین آسیبی ممکن است مجبور شوید سازتان را دور بیندازید.
- کلید اسلاید سازدهنی کروماتیک باید نرم باشد و به آرامی باز و بسته شود.
- پس از خرید ساز با همراهی استاد خود نت‌های مختلف آن را چک کنید تا مطمئن شوید همه نت‌ها کوک هستند.
بزن بریم خرید
اگر شما قصد خرید سازدهنی را دارید باید در اولین گام به دو نکته مهم توجه کنید اول اینکه از علاقه خود به صدای ساز مورد نظر مطمئن شوید و دوم اینکه نسبت به ویژگی‌های فیزیکی ساز حس خوبی داشته باشید. حتی اگر استادتان نیز برای شما سازی را انتخاب کرد از این دو مورد غافل نشوید.
حس خوب نسبت به ساز مهم‌ترین قصیه‌ای است که باید آن را در نظر بگیرید. این حس خوب روح شما را به پرواز در می‌آورد تا جایی که هیچ‌گاه دست از ساز نخواهید کشید.