کوک کالیمبا و کلیدهای آن
تازه کار باشید یا با تجربه تفاوتی ندارد، برای نوازندگی کالیمبا و هر ساز دیگری نیاز به کوک بودن آن دارید. اگر ساز شما دارای کوک مناسبی نباشد، دریافت صدایی مناسب از آن امری تقریبا غیرممکن است. کوک کالیمبا و کلیدهای آن موضوع مورد بررسی ما در این مقاله است. با نواکده همراه باشید.
خوشبختانه کوک کردن کالیمبا کار سختی نیست و شما در مدت کمی میتوانید به این موضوع مسلط شوید. هرچند برای این کار نیاز به ابزارهایی خاص دارید.
برای کوک کالیمبا باید موقعیت تیغه‌ها را طوری تنظیم کنید تا از تمام آن‌ها نت کوک شده و مدنظرتان به گوش برسد.
اما شما میتوانید به کلی کوک ساز را به کوک دلخواه خود تغییر دهید تا آن صدایی که دوست دارید را بشنوید.
ابزارهای کوک کالیمبا
اپلیکیشن و تیونر کوک کالیمبا
احتمالا اولین ابزاری که برای کوک کالیمبا در انواع کلیدها به آن نیاز پیدا خواهید کرد یک اپلیکیشن یا تیونر برای کوک کالیمبا است. برنامه‌های آنلاین زیادی برای این مورد وجود دارد که همۀ آن‌ها با گوشی‌های هوشمند هماهنگ هستند.
اگر هم موفق به پیدا کردن اپلیکیشن نشدید یا برنامه برای شما کار نکرد، میتوانید از هر تیونر کروماتیک دیگری استفاده کنید.
همچنین شما میتوانید از دستگاه‌های فیزیکی تیونر استفاده کنید. فقط در نظر داشته باشید که شما نیاز به کوک کالیمبا دارید پس تیونری که می‌گیرید نباید مخصوص ساز دیگری مانند گیتار باشد.
از طرفی برخی کالیمباها دارای خروجی پیکاپ هستند و این به این معناست که شما میتوانید از تیونرهای الکترونیکی (دیجیتالی) نیز بر روی ساز خود استفاده کنید.
بنابراین داشتن تیونر حالا به هر صورتی که میتوانید آن را داشته باشید موضوعی ضروری و واجب است. چرا که کوک کردن از طریق گوش همیشه دقیق نیست و بعضا عملی سخت برای هنرجویان تازه کار است. در هرحال، صرف نظر از اینکه چه نوع کالیمبایی دارید و چند تیغه دارد باید ابزار تیونر را داشته باشید.
چکش مخصوص کوک
مورد دومی که برای کوک کالیمبا لازم دارید چکش کوک است. اکثر سازهای کالیمبا همراه با چکش مخصوص کوک به فروش می‌رسند. اما اگر جداگانه هم اقدام به تهیۀ ساز کردید نیاز به تهیۀ چکش دارید.
هدف از به کار بردن چکش در کوک کالیمبا این است که بتوانید با ضربه زدن به تیغه‌ها طول آن‌ها را جابه جا کنید. با این کار میتوانید محل تیغه‌ها را تغییر دهید تا به کوک مناسب برسید یا گام ساز را تغییر دهید.
برخی تولید کنندگان نیز یک لولۀ فلزی همراه با ساز قرار می‌دهند که در آن صورت نیز شما نیاز به یک چکش برای ضربه زدن به آن لوله دارید.
ابزاری دیگری که با توجه به نوع ساز خود شاید به آن نیاز داشته باشید آچار آلن است. از آچار آلن برای سفت کردن پیچ‌های میله‌ای که روی تیغه‌ها قرار می‌گیرد، استفاده می‌شود. هدف از به کار بردن این میله افزایش مدت زمان کوک ماندن ساز است.
نحوۀ کوک کردن کالمیباهای 17، 12، 11، 10، 9، 7، 6 و 5 نت
روال کلی کوک انواع کالیمبا در انواع کلیدهای آن، برای همۀ سازها صرف نظر از اینکه ساز چند نت دارد، یکی است. فقط قبل از این کار کافیست تعداد تیغه‌های ساز خود را بشمارید و بدانید که کلید ساز شما چیست. با دانستن این موضوع میتوانید شروع به کوک کردن ساز کنید.
بیاید یک ساز 17 تیغه که در کلید دو (C) کوک و ساخته شده است را در نظر بگیریم. دلیل انتخاب این ساز برای نمونه این است که کلید دو یکی از مطرح‌ترین کلیدهای استفاده شده در ساخت کالیمبا است و البته این گام از پر استفاده‌ترین گام‌های موسیقی نیز هست.
همۀ نت‌های استفاده شده در ساز کلید دو باید در گام دو (یعنی نت‌های دو، ر، می، فا، سل، لا و سی (C D E F G A B) ) قرار داشته باشند. همچنین بم‌ترین نت این سازکه طولانی‌ترین تیغه را نیز دارد، نت دو (C) یا همان روت نت است.
پس اگر به تیغۀ مربوط به آن نت ضربه بزنیم، تیونر ما باید نت دو (C) را نشان دهد.
نحوۀ ضربه زدن به تیغه‌ها
اگر نت نشان داده شده دو بود به مرحلۀ بعد و به سراغ کوک نت بعدی یعنی ر (D) می‌رویم. فرض کنید بعد از نواختن نت ر تیونر ما نت ر را نشان نداد. دلیل این موضوع احتمالا قرار نداشتن تیغۀ مربوط به نت در جای درست خود است.
در این حالت باید چکش مخصوص کوک را بردارید و به آرامی به تیغۀ مربوطه ضربه وارد کنید. این ضربه را میتوانید هم از بالای تیغه وارد کنید هم از پایین تیغه.
اگر از بالای ساز به تیغه‌ها ضربه بزنید و آن‌ها را به پایین حرکت دهید، در واقع نت مربوط به آن تیغه را بم‌تر می‌کنید. اگر برعکس همین کار را انجام دهید نتیجه هم عکس می‌شود. یعنی اگر از پایین به تیغه‌ها ضربه بزنید و آن‌ها را به بالا حرکت دهید، نت مربوط به آن تیغه زیرتر می‌شود.
این کار را با توجه به چیزی که تیونر به شما نشان می‌دهد برای تمام نت‌ها (تیغه‌ها) انجام می‌دهیم.
نت‌های کالیمبای 17 تیغه
اگر یک کالیمبای استاندارد داشته باشید، به احتمال زیاد در کلید دو کوک و ساخته شده است. این به آن معناست که بلندترین تیغه در ساز شما مربوط به تیغۀ نت دو است. این تیغه در وسط ساز شما قرار دارد.
باقی نت‌ها را نیز میتوانید با دانستن اطلاعات مربوط به تئوری موسیقی و ترتیب نت‌ها شناسایی کنید.
در ساز کالیمبای 17 تیغۀ کلید دو، اولین نت از سمت چپ ر (D) و اولین نت از سمت راست می (E) است. این الگو (یک نت راست و یک نت چپ) بر روی تمام jیغه‌ها پیاده شده است. با توجه به این موارد میتوانید الگوی قرار گیری نت‌ها بر روی ساز را تشخیص دهید.
همان‌طور که گفتیم کوک کالیمباهای 17 تیغه معمولا دو (C) است. این تعداد تیغه‌ها امکان نوازندگی در 2/5 اوکتاو را برای ما فراهم می‌کند.
در واقع دامنۀ نت‌ها در کالیمباهای 17 تیغه کلید دو از نت C4 تا E6 ادامه می‌یابد.
برخی تیونرها به شما نشان خواهند داد که نت دو (C) ساز شما در چه اوکتاوی است.
برای خرید کالیمبا میتوانید از راهنمای خرید کالیمبا استفاده کنید و بهترین مدل را مطابق با سلیقه و علاقه خود انتخاب کنید.
کوک باقی مدل‌های کالیمبا
اگر سازی که شما داشتید در کلید دیگری کوک و ساخته شده بود و نت‌های روی تیغه‌ها متفاوت بودند اصلا جای نگرانی نیست.
برای کوک کردن این مدل کالیمباها نیز دقیقا باید مثل قبل عمل کنید. با زدن ضربه از بالا به پایین تیغه‌ها را به نت بم‌تر و با ضربه از پایین به بالا تیغه‌ها را به نت زیرتر نزدیک می‌کنیم.
فقط باید قبل از این کار بدانید کلید ساز شما چیست. همچنین باید بدانید که در آن کلید چه نت‌هایی قرار دارند تا سعی کنید با کوک درست به آن نت‌ها برسید.
آیا می‌توان کالیمباها را در کلید دیگری کوک کرد؟
پاسخ این سوال بله است. برای کوک کالیمبا در انواع کلیدها شما میتوانید به همان روش‌های اشاره شده در بالا کوک هر تیغه را تغییر دهید و گام مدنظر خود را روی ساز پیاده کنید.
فقط باید بدانید که این کار نیاز به مسلط بودن بر دانش تئوری موسیقی (حداقل در مورد گام‌ها و شناخت) دارد.
این کار می‌تواند ایدۀ جذابی برای شناخت بیشتر ساز کالیمبا و پتانسیل‌های آن باشد. فراموش نشود که در صورت تغییر کوک اصلی حتما باید آن را بخاطر بسپارید تا اگر خواستید به کوک اصلی برگردید مشکلی نداشته باشید.
از طرفی دیگر نت باس و روت نت در برخی از کالیمباها یکسان نیست. نت باس، بم‌ترین نت کالیمبا و روت نت همان نتی است که کالیمبا در آن کلید کوک شده است.
مثلا در ساز کالیمبای 17 تیغۀ کلید دو (C) نت باس و روت نت هر 2، نت دو (C) هستند. اما در برخی کالیمباها این مورد رعایت نمی‌شود.
رفع صدای وز وز تیغه‌های کوک
گاهی اوقات بعد از کوک کردن ساز صدای وزوزی از تیغه‌ها به گوش می‌رسد. اما نگران نباشید چون این مورد برای اغلب سازها اتفاق می‌افتد و شما میتوانید به راحتی آن را رفع کنید.
در کالیمباهایی که روی تیغه‌های آن میلۀ پیچ‌دار قرار دارد، کافیست با آچار آلن پیچ مخصوص را شل‌تر یا سفت‌تر کنید.
علاوه بر این موضوع باید فاصلۀ بین تمام تیغه‌ها یک اندازه باشد. اگر فاصلۀ آن‌ها کم یا زیاد باشد باید آن را تنظیم کنید.
به احتمال زیاد با اعمال این دو مورد صدای وزوز تیغه‌های ساز شما رفع خواهد شد.
طبیعتا اگر ساز شما پیچ 6 گوش ندارد نیازی به آچار ندارید و باید به شکل دستی تیغه‌ای که وزوز می‌کند را جابه جا کنید تا مشکل حل شود.
هر چند وقت یک بار باید کالیمبای خود را کوک کنید؟
هر وقت که نیاز است باید ساز خود را کوک کنید. شما باید هرچند وقت یک بار صدای هر تیغه را چک کنید و اگر کوک آن‌ها در رفته بود این کار را انجام دهید. یکی از مزایای ساز کالیمبا این است که اگر ساز به جایی برخورد نکند یا ضربه‌ای نخورد، می‌تواند کوک خود را تا چندین ماه نگهدارد پس نیاز به نگرانی در این زمنیه نخواهید داشت.
از طرف دیگر هرچقدر بیشتر با ساز خود بنوازید بیشتر نیاز به کوک کردن آن دارید. دلیل این اتفاق ضربات بیشتری است که با نوازندگی بیشتر به تیغه‌ها وارد می‌کنید. نوازندۀ کالیمبا باید خود در این مورد آگاهی و اطلاعات لازم را داشته باشد. در کل حداقل هر چند وقت یکبار شما نیاز به کوک ساز خود دارید.
روش‌هایی دیگر برای کوک کالیمبا و تغییر کلیدهای آن
علاوه بر موضوعات گفته شده در بالا این امکان نیز وجود دارد که شما با استفاده از انگشتان خود اقدام به جابه‌جایی موقعیت تیغه‌ها و در نتیجه کوک کردن ساز کنید.
اما این روش چندان دقیق نیست و به آزمون و خطا و تمرین زیادی احتیاج دارد. استفاده از چکش مخصوص کوک به مراتب کار را آسان‌تر می‌کند، بنابراین ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که از ابزار دیگری استفاده نکنید.
دربارۀ کوک کالیمبا در انواع کلیدها نیز باید بدانید که هرچند شما میتوانید کوک هر ساز را برحسب علاقۀ خود تغییر دهید، اما این کار پیشنهاد نمی‌شود. دلیل این حرف بهم ریختن چیدمان تیغه‌ها و فشاری که به تیغه‌ها با تغییر گام وارد می‌شود است.
سازندگان کالیمبا تیغه‌های هر ساز را متناسب با گام آن تولید و طراحی می‌کنند. از طرفی شما برای تغییر کلید یا گام ساز خود نیاز به جابه‌جایی تیغه دارید. اما گاهی اوقات برای رسیدن به گام مدنظر خود باید محل تیغه‌ها را بیشتر از موارد دیگر تغییر دهید. همین موضوع باعث اعمال فشار بر روی تیغه‌ها شده و بعد از مدتی باعث خرابی آن‌ها می‌شود. در این صورت شما باید تیغه‌ها یا حتی در برخی موارد ساز خود را به کلی تعویض کنید.
پس تغییر کلید کالیمبا پیشنهاد نمی‌شود.
سخن آخر
این که مطمئن باشید کالیمبای شما کوک است ضروریست. چرا که در غیر این صورت نمی‌توانید هیچ قطعۀ درستی بنوازید یا بسازید.
خوشبختانه کوک کالیمبا امر پیچیده‌ای نیست و شما با تمرین میتوانید در این مورد مهارت کسب کنید. از طرفی تنها ابزاری که برای این کار نیاز دارید، یک تیونر کروماتیک و یک چکش مخصوص کوک است.
برای کوک کردن کالیمبا نیز همان‌طور که گقته شده باید به تیغه‌ها ضربه وارد کنید. توجه داشته باشید که برای این کار اصلا نیازی به زدن ضربه‌های سنگین نیست. فقط کافیست با چند ضربۀ آرام و چک کردن نت نشان داده شده در تیونر، از کوک خود مطمئن شوید.
