آموزش موسیقی در مدارس و تاثیر آن بر دانش‌آموزان

چرا باید در مدارس ابتدایی موسیقی تدریس شود؟

در بسیاری از کشورهای پیشرفته، آموزش موسیقی یکی از مهمترین عنوان‌های مدارس به حساب می‌آید و تمامی دانش‌آموزان باید همچون دیگر دروس به یادگیری آن بپردازند.

این جمله را بارها و بارها از اخبار، روزنامه‌ها و سایر منابع در طول سالیان گذشته شنیده‌ایم.

عده‌ای کاملا بی‌تفاوت آن را یک دلیل فرهنگی تلقی کرده‌اند! عده‌ای دیگر آن را مفید دانسته ولی مغایر با ارزش‌ها و باورهای کشور خود دانسته‌اند! شاید این افراد از تاثیرات موسیقی در زندگی آگاهی ندارند.

و شاید در آخر اندک افرادی دست بکار شده و سعی در تاسیس موسسات خصوصی آموزش موسیقی کرده اند تا دانش‌آموزان موسیقی را به صورت آکادمیک فراگیرند.

اما آن چیز که واضح است این است که، تقریبا هرکسی با هر سن و جنسیتی از موسیقی لذت می برند؛ چه از طریق گوش‌دادن به آن، آواز خواندن، نواختن و یا حتی بازی با یک ابزارساده.

ناتوانی در پرداخت شهریه آموزشگاه‌های خصوصی

اما با وجود این علاقه تقریبا همه‌جانبه، هم‌اکنون همه دانش آموزان حتی آن‌هایی که علاقه‌مند به فراگیری موسیقی هستند، توانایی پرداخت شهریه های آموزشگاه های خصوصی را ندارند و بسیاری از مدارس دولتی هم به دلایل خاص آموزشی و پرورشی با عدم تالیف کتب درسی مرتبط با موسیقی همراه بوده‌اند.

و در نهایت مجبور به کنار آمدن یا حذف برنامه‌های آموزش موسیقی خود هستند؛ که متاسفانه این یک اشتباه بزرگ است؛ زیرا نه تنها آموزش موسیقی یک فرایند لذت‌بخش است، بلکه موضوعی است که می‌تواند زندگی و آموزش دانش‌آموزان را غنی کند.

برخی پژوهش‌ها در مورد آموزش موسیقی

در یک پژوهش در آمریکا مشخص شد که 95 درصد از آمریکایی‌ها موسیقی را بخشی از آموزش جامع می‌دانند.

و 93 درصد معتقدند مدارس باید آموزش‌های موسیقی را به‌عنوان بخشی از برنامه درسی منظم ارائه دهند.

79 درصد از افراد حتی می‌گویند که آموزش موسیقی باید برای هر دانش‌آموز به‌طور اختصاصی در مدرسه تعیین شود.

وضعیت آموزش موسیقی در مدارس ایران

در ایران در یک دهه‌ی اخیر یادگیری موسیقی نقش پررنگی درمیان طبقه‌ی متوسط و مرفه جامعه یافته است.

که امریست بسیار قابل توجه و تحسین؛ مادران و پدران یادگیری موسیقی را به‌عنوان یک فعالیت آموزشی فوق‌برنامه در زندگی کودکانشان می‌گنجانند، برای یادگیری موسیقی در کلاس‌ها ثبت‌نام می‌کنند، سازهای مختلف خریداری می‌کنند و در قبال آن انتظارات مشخصی از کودکانشان و مدرسان موسیقی دارند.

گرچه استقبال از یادگیری و آموزش موسیقی پدیده‌ایست در خور ستایش اما اهداف آن تا حدودی با سایر کشورهای توسعه‌یافته متفاوت است.

به طوری که  انتظارات و دورنمای والدین از آموزش فرزندانشان گاهی از توانایی‌های فرزندان و پتانسیل‌های جلسات آموزشی فراتر می رود.

گاهی مشاهده می‌شود که والدین انتظار دارند که کلاس‌های موسیقی از فرزندانشان ‘یک موسیقیدان’ حرفه‌ای بسازد و فرزندانشان توانایی اجراهای حرفه‌ای را داشته باشند.

در اینجا به بیست مورد از کاربردهای موسیقی در مدارس اشاره‌ی مختصری می‌کنیم تا بدانید که چرا آموزش موسیقی در بسیاری از کشورهای پیشرفته اهمیت فراوانی دارد.

بیست مزیت مهم آموزش موسیقی در مدارس ابتدایی

1) آموزش موسیقی کمک می‌کند تا زبان و استدلال را توسعه پیدا کند:

دانش‌آموزانی که آموزش‌های ابتدایی موسیقی دارند، بخش های مغز مربوط به زبان و استدلال را توسعه می‌دهند.

سمت چپ مغز با موسیقی پیشرفته‌تر شده است و آهنگ‌ها می‌توانند اطلاعات را در ذهن دانش‌آموزان حفظ کنند.

2) تسلط بر حفظ:

حتی هنگام ورق زدن صفحات نت، نوازندگان به طور مداوم با استفاده از حافظه خود، کار را به بهترین نحو انجام می دهند،

و این نشان دهنده این است موسیقی می تواند در افزایش مهارت ذخیره‌سازی و حفظ به دانش‌آموزان در آموزش و پرورش و فراتر از آن کمک کند.

3) دانش‌آموزان می‌آموزند که کار خود را بهبود ببخشند:

یادگیری موسیقی باعث ارتقاء مهارت‌ها می‌شود و دانش‌آموزان  می‌خواهند که به جای کار متوسط، کار خوب انجام دهند. این تمایل می‌تواند برای همه ابعاد تحصیلی اعمال شود.

4) افزایش هماهنگی:

دانش آموزانی که با آلات موسیقی کار می‌کنند می‌توانند هماهنگی دست و چشم خود را بهبود بخشند. درست مثل ورزش یا بازی. کودکان هنگام کار کردن با ابزارآلات موسیقی می‌توانند مهارت‌های حرکتی را توسعه دهند.

5) حس موفقیت:

یادگیری نواختن قطعات موسیقی بر روی یک ابزار جدید می‌تواند یک هدف چالش برانگیز اما قابل دستیابی باشد. دانش‌آموزانی که حتی کوچک‌ترین هدف را در موسیقی تجربه می کنند قادر به افتخار به دستاوردهای خود خواهند بود.

6) بچه ها در مدرسه مشغول به تحصیل هستند:

یک موضوع لذت‌بخش مانند موسیقی می تواند بچه‌ها را سرگرم کند و در امور مدرسه شرکت دهد، به نظر می‌رسد که نوازندگان دانش‌آموز در مدرسه به مطالعه در موضوعات دیگر علاقه‌مندتر باشند.

7) موفقیت در جامعه:

موسیقی می‌تواند توانایی‌ها و شخصیت را شکل دهد. دانش‌آموزان گروه و یا ارکستر احتمال کمتری برای مصرف مواد در طول عمرشان وجود دارد. آموزش موسیقی می‌تواند تا حد زیادی به توسعه فکری کودکان کمک کند.

8) توسعه احساسی:

دانش‌آموزان موسیقی می‌توانند بیشتر از لحاظ احساسی توسعه‌یافته و با همدلی نسبت به دیگر فرهنگ‌ها تمایل داشته باشند که عزت نفس بالاتری داشته باشند و در مقابله با اضطراب بهتر عمل می‌کنند.

9) دانش‌آموزان الگوهای یادگیری را بهتر فرا می‌آموزند:

کودکان با کمک آموزش موسیقی می توانند مهارت‌های ریاضی و شناخت الگوی خود را توسعه دهند. چون که اکثرا پخش موسیقی در فرمت سرگرم کننده، تکرار می‌شود.

10) نمرات بهتر در آزمون‌های ورودی مدارس خاص:

دانش‌آموزانی که دارای تجربه موسیقی هستند دارای نمرات بالاتری در این آزمون‌ها هستند. در یک پژوهش در آمریکا  که در آزمون (SAT) انجام شد کسانی که در دوره‌های موسیقی شرکت کرده بودند به نسبت سایرین 63 امتیاز بالاتر بر روی سوالات محور ادبی و 44 امتیاز بیشتر در سوالات ریاضی کسب کردند.

11) مهارت‌های شنیداری دقیق:

موسیقیدانان می‌توانند عناصر معنی‌دار و اطلاعاتی را در صداها، مانند معنای عاطفی در گریه نوزاد را تشخیص دهند. دانش‌آموزانی که موسیقی را تمرین می‌کنند توجه بیشتری به شنوایی می‌دهند و الگوهای قابل پیش‌بینی از سر و صدای اطراف را می‌بینند.

12) موسیقی تخیل و کنجکاوی فکری را ایجاد می‌کند:

معرفی موسیقی در سال‌های اولیه کودکی می‌تواند به ایجاد نگرش مثبت به یادگیری و کنجکاوی کمک کند. آموزش هنری تمام مغز را توسعه می دهد و تخیل کودک را توسعه می‌دهد.

13) موسیقی می‌تواند آرامش بخش باشد:

دانش‌آ‌موزان می‌توانند با یادگیری موسیقی با استرس مبارزه کنند. موسیقی به خصوص در کمک به بچه‌ها آرامش‌بخش است.

14) ابزارهای موسیقی می‌توانند رشته را آموزش دهند:

کودکانی که یاد می‌گیرند که یک ابزار را یاد بگیرند، می‌توانند یک درس ارزشمند در رشته‌ای بیاموزند. آن‌ها مجبور خواهند بود زمان را صرف تمرین کنند و به چالش یادگیری با نظم و انضباط برای نواختن ابزار خود برسند.

15) آمادگی برای اقتصاد خلاق:

سرمایه‌گذاری در آموزش خلاق می تواند دانش‌آموزان را برای نیروی کار قرن 21 آماده سازد. اقتصاد جدید حرفه های هنری بیشتری را ایجاد کرده است و این شغل ها ممکن است در آینده سریعتر از دیگران رشد کند.

16) توسعه در تفکر خلاق:

کودکان و نوجوانانی که هنر را مطالعه می کنند می‌توانند خلاقانه فکر کنند. این نوع آموزش و پرورش می‌تواند به حل مسائل با تفکر واگرا کمک کند و درک کند که ممکن است بیش از یک پاسخ درست وجود داشته باشد.

17) موسیقی می تواند اطلاعات فضایی را توسعه دهد:

دانش‌آموزانی که موسیقی را مطالعه می‌کنند، می‌توانند هوش فضایی را بهبود بخشیده، که به آنها اجازه می‌دهد تا با دقت جهان را درک کرده و تصاویر ذهنی را شکل دهند. هوش فضایی برای ریاضیات پیشرفته و بیشتر مفید است.

18) بچه ها می توانند کار گروهی را بیاموزند:

بسیاری از برنامه‌های آموزش موسیقی، کار گروهی را بخشی از یک گروه یا ارکستر می‌کنند. در این گروه‌ها دانش‌آموزان یاد خواهند گرفت چگونه با هم کار کنند و همکاری کنند.

19) اتخاذ مسئولیت پذیری:

اجرای قطعه موسیقی می‌تواند ترس و اضطراب را به همراه داشته باشد. انجام این کار به بچه‌ها آموزش می‌دهد که چگونه ریسک می‌کنند و با ترس برخورد می‌کنند. و به آنها کمک می‌کند موفق شوند و به پتانسیل‌های خود برسند.

20) اعتماد به نفس بیشتر:

با تشویق معلمان و والدین، دانش‌آموزان با یک ابزار موسیقی می‌توانند از غرور و اعتماد به نفس بهره ببرند. آموزش موسیقی نیز احتمالا ارتباطات بهتر را برای دانش آموزان فراهم می‌کند.

و در کل این نشان دهنده این است اگر آموزش موسیقی در سنین پایین و از طریق بازی و نشاط باشد، کل موضوع یادگیری را در کودک تحت تأثیر قرار می‌دهد. و آن را جذاب می‌کند و او را به فرایند یادگیری در علوم مختلف علاقه‌مند و ترغیب می‌کند.

با امید به این که روزی آموزش موسیقی به دلیل فواید بسیاری که در رشد مهارت‌های کودکان دارد، به‌عنوان یک درس در بین دروس تحصیلی آموزش‌وپرورش کشور عزیزمان نیز گنجانده شود.

مهدی ابراهیم خانی

روانشناس بالینی / عضو تیم تولید محتوای موسیقی نواکده