آموزش آکوردهای گیتار (Guitar Chords)
یکی از محبوبترین قسمتهای نوازندگی با گیتار، ریتمنوازی با استفاده از آکوردهای گیتار است. در این مقاله به آموزش آکوردهای گیتار میپردازیم.
آکوردها به علت ایجاد هارمونیهای جدید در ساخت قطعات موسیقی محبوبیت زیادی دارند. استفاده از آکورد در موسیقی محدود به این نیست که آهنگساز در اثر خود از آکورد استفاده کند است یا نه.
یعنی ممکن است اثری بدون استفاده از هیچ آکوردی ساخته شده باشد. اما شما با سلیقه خود و با توجه به ملودی آهنگ میتوانید به هارمونیزه کردن آن و استفاده از آکوردهای هماهنگ با ملودی بپردازید.
آکوردهای گیتار با استفاده از حداقل 3 نت که فاصلههای معینی باهم دارند تشکیل میشوند. اینکه فاصلۀ نتهای هر آکورد از هم باید چند پرده یا نیم پرده باشد مبحث گستردهای است. به همین علات در این مقاله فقط به بررسی برخی از آنها میپردازیم.
به هرحال برای یادگیری ریتم نوازی نیاز به شناخت آکوردها و آموزش نحوۀ گرفتن آنها داریم. باید به این مورد نیز توجه کرد که شناختن نتهای گیتار در سرتاسر دسته به ما کمک شایانی در بهتر شناختن آکوردها و استفاده از آنها میکند.
در این مقاله ما صرفا به آموزش نحوۀ گرفتن برخی از آکوردها، فرمول ساخت آنها و الگوی اجرای آکوردها روی تمام فرتها میپردازیم.
آموزش انواع آکوردهای گیتار
حالا از دید کلی و آکادمیک آکوردها را میتوان به دستههای مختلفی تقسیم کرد. اما یکی از مهمترین تقسیم بندیها به صورت زیر است:
1.آکوردهای 3 صدایی (Triad) 2.آکوردهای چند صدایی
آکوردهای 3 صدایی (Triad)
همانطور که از اسم این آکورد مشخص است، فقط 3 نت در این آکوردها مورد استفاده قرار میگیرد.
توجه کنید که مهم نیست چند سیم به صدا درمیآید بلکه مهم نتهای است که در آکورد استفاده میشوند.
برای مثال حین اجرای آکورد دو ماژور (C) در سر دستۀ گیتار، 6 سیم به صدا در میآیند اما فقط 3 نت اجرا میشوند.
در واقع در این شکل آکورد دو ماژور ما 3 نت “می”، 2 نت “دو” و 1 نت سل داریم. همینطور که میبینید فقط 3 نت داریم و تکرارهای آنها را جز تعداد به شمار نمیآوریم.
آکوردهای مینور (Minor)، ماژور (Major)، کاسته (Diminished) و افزوده (Augmented) همگی سه صدایی هستند.
در مقالههای بعدی به آکوردهای کاسته و افزوده خواهیم پرداخت.
انواع آکوردهای 3 صدایی (Triad)
آکوردهای چند صدایی
احتمالا حدس زدهاید که این آکوردها بیش از 3 نت در دل خود دارند. طبیعتا تعداد آکوردها در این دسته بیشتر از دستۀ قبل است چرا که در این دسته میتوانیم آکوردهای 4، 5 یا 6 صدایی داشته باشیم.
در میان این آکوردها، آکوردهای هفتم بیشترین استفاده را دارند. در شکل زیر انواع آنها نمایش داده شده است.
انواع آکوردهای هفتم
از معروفترین و پرکاربردترین آکوردهای چند صدایی میتوان به هفتم نمایان (7th Dominant)، مینور7 (Minor7) و ماژور7 (Major7) که همگی 4 صدایی هستند اشاره کرد.
نحوۀ نشان دادن آکورد گیتار روی شکل
همینطور که در تصاویر بالا دیدید برای نمایش آکوردهای گیتار از شکلی استفاده میکنند که در واقع قسمتی کوچک شده از دستۀ گیتار است. در این تصاویر معمولا اولین خط از سمت چپ نشانگر سیم ششم و خط اول از راست نشاندهنده سیم اول است.
اعدادی که روی سیمها نوشته میشود گاهی شمارۀ انگشتانی است که باید روی آن محل قرار داده شوند و در واقع نوعی راهنمایی هستند.
برای شناختن شمارۀ انگشتان دست چپ هم باید دانست که از انگشت اشاره تا انگشت کوچک با اعداد 1 تا 4 شمارهگذاری شده اند.
گاهی اوقات نیز اعداد نوشته شده نشاندهندۀ فواصل تشکیل دهندۀ آکورد هستند.
نام گذاری آکوردهای گیتار
از مهمترین موارد آموزش آکورد گیتار میتوان به نام گذاری آکوردها اشاره کرد.
نت تونیک (پایه) هر آکورد نام اصلی، نت فاصلۀ سوم (نسبت به تونیک) ماژور یا مینور بودن آکورد و نت فاصلۀ پنجم (نسبت به تونیک) کاسته یا افزوده بودن یا نبودن آکوردهای سه صدایی (تریاد) را مشخص میکند.
برای نام گذاری آکوردهای چند صدایی هم از همین روند استفاده میکنیم. با این تفاوت که نت فاصلۀ هفتم (نسبت به تونیک) هفتم بودن آکورد، نت فاصلۀ نهم (نسبت به تونیک) نهم بودن آکورد و… را مشخص میکند.
اولویت نامگذاری آکوردها از چپ به راست
نکته:
برای شناخت فواصل سوم کوچک یا بزرگ و پنجم درست و سایر فواصلی که برای شناخت آکوردها بهتر است با آنها آشنا باشید میتوانید به مقالۀ آموزش تئوری موسیقی یا این لینک مراجعه کنید.
در اینجا کافیست بدانید که فاصلۀ سوم کوچک یعنی 3 نیم پرده یا 1/5 پرده، فاصلۀ سوم بزرگ یعنی 4 نیم پرده یا 2 پرده کامل و فاصلۀ پنجم درست یعنی 7 نیم پرده یا 3/5 پرده.
در مورد فاصلههای هفتم همین موارد صدق میکند. کافیست از نت تونیک (پایه) آکورد تا فاصلۀ هفتم بشمارید.
بنابراین فاصلۀ هفتم هر نت تا نت تونیک یا 5/5 پرده است و یا 5 پرده. اگر فاصلۀ هفتم کوچک داشته باشیم 5 پرده فاصله داریم و اگر فاصلۀ هفتم بزرگ داشته باشیم 5/5 پرده فاصله داریم.
بررسی آکوردهای ماژور، مینور و هفتم نمایان (Major, Minor and 7th Dominant chords)
در بالا به آموزش آکوردهای گیتار 3 صدایی و چند صدایی اشاره کردیم. حالا در این قسمت به بررسی فرمول ساخت آکوردهای پرکاربرد ماژور، مینور و هفتم نمایان که اغلب به آن سِوِن میگویند میپردازیم.
فراموش نکنید که آکوردهای بسیار دیگری برای شناخت وجود دارند، اما فعلا فقط به آموزش این 3 نوع آکورد میپردازیم و در آینده با آکوردهای بیشتری آشنا خواهیم شد.
آکورد ماژور (Major)
همانطور که گفتیم به آکوردهای ماژور و مینور تریاد (Triad) یا سهتایی میگویند.
آکوردهای ماژور که از محبوبترین آکوردها در موسیقی غرب و شرق به حساب میآیند طنینی شاد با خود به همراه دارند و اکثرا در قطعاتی که فضای شاد یا پر انرژی دارند استفاده میشوند.
این آکوردها از یک نت پایه ، فاصلۀ سوم بزرگ و فاصلۀ پنجم کوچک نسبت به نت پایه تشکیل میشوند. دلیل ماژور دانستن این آکورد همان فاصلۀ سوم بزرگ است. برای نوشتن آکوردهای ماژور از یک M (بزرگ) در مقابل نت تونیک آکورد میتوان استفاده کرد اما اغلب آن را در جلوی اسم آکورد نمینویسند.
مثلا برای ساختن آکورد “لا ماژور” باید ابتدا نت تونیک یا پایه را که همان “لا” هست روی ساز شناسایی کنیم. سپس برای ماژور شدن آکورد به سراغ فاصلۀ سومِ بزرگِ نت تونیک، یعنی “دو دیز” میرویم و در نهایت فاصلۀ پنجم درست نت تونیک که نت “می” هست را اضافه میکنیم.
نمایش نحوۀ نوشتن یک آکورد ماژور (لاماژور) و نتهای آن
آکورد مینور (Minor)
برخلاف آکوردهای ماژور این نوع از آکوردها تداعی کننده فضایی غمگین یا عاشقانه هستند. آکوردهای مینور نیز از محبوبیت زیادی در جهان و مخصوصا شرق برخوردارند.
طریقۀ ساخت این آکوردها شباهت زیادی به ساخت آکوردهای ماژور دارد با این تفاوت که نت فاصلۀ سوم آنها به جای بزرگ، کوچک است. در واقع همین کوچک بودن فاصلۀ سوم در این آکوردها باعث مینور شدن آنها میشود. در نوشتن آکوردهای مینور همیشه از یک m (کوچک) در مقابل نت تونیک استفاده میشود.
برای مثال اگر بخواهیم آکورد “لا مینور” بسازیم ابتدا باید نت تونیک که همان “لا” هست را قرار دهیم. بعد از آن برای مینور کردن آکورد از فاصلۀ سوم کوچک نت تونیک، یعنی نت “دو” استفاده میکنیم. در نهایت پنجم درست که همان “می” است را به این 2 نت اضافه میکنیم.
نمایش نحوۀ نوشتن یک آکورد مینور (لامینور) و نتهای آن
آکورد هفتم نمایان (7th Dominant)
این آکوردها برای ساختن فضایی متفاوت نسبت به آکوردهای ماژور و مینور استفاده میشوند.
این آکورد از نت تونیک، سوم کوچک، پنجم درست و در نهایت فاصلۀ هفتم کوچک ساخته میشود.
در ادامه به بررسی پوزیشن چند آکورد میپردازیم.
نمایش نحوۀ نوشتن یک آکورد هفتم نمایان (لا سون) و نتهای آن
آموزش آکوردهای سر دسته و باره دار گیتار
از دید افراد تازه کار در امر آموزش آکوردهای گیتار میتوان آکوردها را به دو دستۀ سردسته و باره دار تقسیم کرد.
این تقسیمبندی، چندان حرفهای و درست نیست و فقط برای آسانتر حفظ کردن انواع آکوردها برای مبتدیان است.
آکوردهای سردسته اغلب راحتترین نوع آکوردها هستند و برای گرفتن آنها فشار زیادی به انگشتان دست وارد نمیشود و در عین حال پرکاربرد هم هتسند.
این در حالی است که برای گرفتن آکوردهای باره دار باید از انشگت اشارۀ دست چپ خود به عنوان باره استفاده کنیم. به این صورت که انگشت را به شکل عمودی روی تمام یا چند سیم از یک فرت میگذاریم و بعد با باقی انگشتان نتهای دیگر را میگیریم.
گرفتن این آکوردها از باقی آکوردها مقداری سختتر است. این موضوع ناشی از ضعف انگشت، مچ و ساعد شماست که این مشکل با تمریناتی خاص رفع میشود.
در تصاویر زیر انواع آکوردهای سردسته و باره دار را میبینید.
نحوۀ انگشت گذاری هر آکورد در عکس مشخص است.
مقایسه آکوردهای باره دار و سر دسته
معرفی و آموزش آکوردهای سردستۀ گیتار
آکوردهای نت لا (A)
در گرفتن این آکوردها در سردسته باید توجه کرد که سیم ششم بهتر است به صدا در نیاید وگرنه آکورد معکوس میشود، یعنی نت بم آکورد تغییر میکند.
در آینده به مبحث آکوردهای معکوس خواهیم پرداخت.
لامینور (Am)
لاماژور (A)
لا هفتم نمایان (A7)
آکوردهای نت می (E)
حین اجرای این آکورد در سردسته میتوان به تمام سیمها ضربه زد.
می ماژور (E)
می مینور (Em)
می هفتم نمایان (E7)
آکوردهای نت ر (D)
برای اجرای این آکوردها در سردسته بهتر است سیم پنجم را برای جلوگیری از معکوس شدن آکورد به صدا درنیاوریم.
سیم ششم را هم نباید به صدا دربیاوریم.
ر ماژور (D)
ر مینور (Dm)
ر هفتم نمایان (D7)
در این حالت نواختن سیم پنجم موردی ندارد اما سیم ششم را نباید بنوازیم.
آکوردهای نت دو (C)
حین نواختن این آکورد در سردسته بهتر است از ضربه زدن به سیم ششم برای جلوگیری از معکوس شدن آکورد اجتناب کنیم.
دو ماژور (C)
دو سِوِن (C7)
آکوردهای نت سل (G)
در این مدل از آکوردها در سردسته میتوان به تمام سیمها ضربه زد.
سل ماژور (G)
سل هفتم نمایان (G7)
آکوردهای نت سی (B)
حین گرفتن این آکوردها در سر دسته نباید به 6 ضربه زد.
سی ماژور (B)
سی مینور (Bm)
به 2 سیم بالا 5 و 6 نباید ضربه زد.
سی هفتم نمایان (B7)
آکوردهای نت فا (F)
تقریبا همۀ آکوردهای این نت باره دار هستند. فقط آکورد فا ماژور را میتوان به صورت نیم باره گرفت.
فا ماژور (F)
در این حالت از آکورد فا ماژور سیمهای 5 و 6 نواخته نمیشوند.
احتمالا برای شما این سوال پیش آمده است که چرا اشارهای به آکوردهای فا مینور، فا سِوِن، دو مینور یا سل مینور اشارهای نکردیم.
دلیل عدم اشاره به این آکوردها در قسمت سردسته این است که گرفتن این آکوردها در سردسته خیلی معمول و پرکاربرد نیست. در واقع در اکثر مواقع این آکوردها به صورت باره دار گرفته میشوند.
آموزش و معرفی آکوردهای باره دار گیتار
برای شناخت الگوی آکوردهای باره دار باید همان الگوی آکوردهای سر دسته را دنبال کنیم.
برای آموزش آکورد گرفتن در این سیستم، کافیست از 5 فرم آکوردهای سر دسته را استفاده کنید. یعنی آکوردهای “دو ماژور”، “لا ماژور”، “سل ماژور”، “می ماژور” و “ر ماژور”. البته همۀ آکوردهای گفته شده را میتوان به حالت مینور هم در نظر گرفت.
یافتن آکوردها به این شکل به سیستم کِیجد (CAGED) معروف است.
اگر هر کدام از آکوردهای گفته شده را نیم پرده جلوتر بیاوریم، فرت یک دستۀ گیتارمان اصطلاحا خالی میشود.
حالا برای جبران آن فضای خالی از انگشت اشاره استفاده میکنیم و به صورت عمودی روی فرت قرار میدهیم.
نام آکورد هم با توجه به مقدار جابه جایی ما روی فرت و اینکه چند فرت جا به جا میشویم مشخص میشود.
طبیعتا برای این موضوع باید به مبحث فواصل تسلط داشته باشیم.
به عنوان مثال فرض کنید آکورد “می مینور” را در سردسته گرفتیم.
اگر این آکورد را نیم پرده بالاتر ببریم، یعنی همۀ نتهای آکورد را یک فرت به جلوتر حرکت دهیم و انگشت اشاره را به صورت عمودی روی کل سیمهای فرت 1 قرار دهیم به آکورد “فا مینور” میرسیم. چرا که نتهای “می” تا “فا” نیم پرده فاصله دارند.
این الگو را برای تمام آکوردهای سردسته که در بالا گفته شدند میتوان استفاده کرد.
سیستم CAGED روی دستۀ گیتار
آکوردهای ریشۀ 6 (Root 6)
به عنوان مثالی دیگر، اگر آکورد “می ماژور” را گرفته باشیم، باید نیم پرده به بالا حرت کنیم تا به آکورد “فا ماژور” برسیم.
حالا که نیم پرده بالا آمدیم یک جای خالی در فرت اول ایجاد شده است. برای پر کردن آن جای خالی از انگشت اشاره برای باره گرفتن استفاده میکنیم.
این الگو را تا انتهای دسته و برای همۀ آکوردهای ماژور و مینور میتوان استفاده کرد.
مثلا اگر آکورد “می مینور” را که در سر دسته گرفتیم 5 فرت یا 2/5 پرده بالا ببریم به آکورد “لا مینور” خواهیم رسید. که به آن اصطلاحا لا مینورِ روت 6 میگویند.
به این آکوردها ریشه 6 (Root 6) میگویند، یعنی ریشه نام گذاری آکورد از نتی که روی سیم ششم است گرفته میشود.
آکوردهای “فا مینور” و “فا ماژور” که در بالا به آ«ها اشاره شد هم روت 6 هستند.
حالا به شکل آکورد “سل ماژور” که در سر دسته میگرفتیم توجه کنید. همانطور که میبینید سیم ششم در این آکورد با اسم خود آکورد یکی است. پس این آکورد هم روت 6 است.
حالا اگر همین الگو را به جلوتر ببریم و جای خالی هر فرت را با انگشت اشاره و گرفتن باره پر کنیم، آکوردهای جدیدی خواهیم داشت.
فا ماژور روت 6 به فرم می ماژورِ سردسته در سیستم CAGED
فا مینور روت 6 به فرم می مینورِ سردسته در سیستم CAGED
فا سون دامیننت روت 6 به فرم می سون دامیننتِ سردسته در سیستم CAGED
مانند تصاویر بالا آکورد همۀ نتها را چه مینور چه ماژور و چه سون دامیننت را میتوان روی تمام دستۀ گیتار با دانستن قوانین سیستم CAGED و دانستن روت 6 ها، پیاده کرد.
آکوردهای ریشۀ 5 (Root 5)
به فرم گرفتن آکوردهای “دو ماژور” و “لا ماژور” دقت کنید.
نتی که در سیم پنجم این آکوردها قرار دارد همان نت تونیکی است که اسم آکورد از روی آن ساخته شده است. (در این آکوردها بهتر از سیم ششم نواخته نشود.)
حالا اگر همین فرمتها را (هر کدام جداگانه) به جلو حرکت داده شوند و جای خالی فرت آنها را با گرفتن باره پر کنیم آکوردهای جدیدی خواهیم داشت.
دو مینور روت 5 به فرم لا مینورِ سردسته در سیستم CAGED
دو ماژور روت 5 به فرم لا ماژورِ سردسته در سیستم CAGED
مقایسۀ دو ماژور در روت 6 به فرم می ماژورِ سردسته و روت 5 به فرم لا ماژورِ سردسته
آکوردهای ریشۀ 4 (Root 4)
آخرین آموزش آکورد از سیستم CAGED آکورد ر ماژور هست.
اگر همین فرم از آکورد را به هرجای دسته ببریم و برای جبران جای خالی آکورد، 2 فرت قبل از انگشتهای 2 و 3 را با انگشت 1 باره میگیریم.
این الگو را با آکورد ر مینور نیز میتوانیم تکرار کنیم.
مقایسۀ ر ماژور در روت 4 در سر دسته با سل ماژور در روت 4 به فرم ر ماژورِ سر دسته در سیستم CAGED
مقایسۀ دو ماژور در روت 4 به فرم ر ماژورِ سردسته با دو ماژور در روت 6 به فرمِ می ماژور سر دسته در سیستم CAGED
ر ماژور روت 5 به فرم دو ماژورِ سردسته، لا ماژور روت 6 به فرم سل ماژورِ سر دسته و می ماژور روت 4 به فرم ر ماژورِ سردسته
سخن آخر
برای آموزش آکوردهای باره دار، آموزش سیستم CAGED میتواند بسیار به شما کمک کند.
آکوردهای باره دار دیگری نیز وجود دارند که کاربرد منحصر به فردی در موسیقی دارند. اما فعلا دانستن همین مطالب برای افرادی که تازه قصد آموزش آکوردهای گیتار را کفایت میکند.
اما این نکته را در نظر داشته باشید که هر آکوردی که در سر دسته گرفته میشود میتواند با همان فرم به هرجای دستۀ گیتار منتقل شود. فقط باید هنگام جلو آمدن هر آکورد، سیمهایی که آزاد هستند را با انگشت 1 باره بگیرید.
طبیعتا به خاطر سپردن و تسلط داشتن بر آکوردها نیازمند تکرار و تمرین زیاد است.
در برای آموزش آکوردهای گیتار نباید عجول باشید بلکه با سرعت بسیار پایین باید اقدام به انگشت گذاری صحیح کنید و کم کم سرعت خود را در گرفتن آکوردها بالا ببرید.
مقاله های مرتبط
دیدگاه ها
پژمان محمدی | 28 تیر 1403 گفت:
درود بر شما، موفق باشید...
مهسا | 27 تیر 1403 گفت:
بسیار استفاده کزدم مچکرم