انواع سبک موسیقی در ایران و جهان

انواع سبک موسیقی در ایران و جهان را می‌توان از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار داد. در این راستا باید انواع این سبک ها را از نظر سازهای مورد استفاده، ریتم‌ها و گام‌های پرکاربرد، انواع تنظیم‌ها، ژانرها و حتی ترانه‌های به کار گرفته شده در آن‌ها، مورد توجه قرار دهیم تا به شناخت بهتری نسبت به انواع سبک موسیقی برسیم.

با کسب دانش و اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانیم در انتخاب ژانرهای مورد علاقۀ خود جهت گوش دادن به آثار مختلف و یا انتخاب یک ساز و شروع نواختن آن، عملکرد بهتری نیز داشته باشیم. از طرفی شناخت انواع سبک ها به طرز شگفت انگیزی منجر به قدرتمند‌تر شدن گوش موسیقیایی افراد می‌شود.

بنابر این موضوع، تولید آثار بی‌ ارزش در مارکت موسیقی به مراتب کم و کمتر خواهد شد و در نتیجه هنرمندان واقعی با تلاش بیشتر و بهتر باعث تولید آثار موسیقی با ارزش‌تری در یک جامعه خواهند شد.

در این مقاله به بررسی لیست انواع سبک های موسیقی میپردازیم.

انواع سبک های موسیقایی معروف و محبوب

از نگاه ما ایرانیان لیست انواع سبک های موسیقی را می‌توان به دو دستۀ کلیِ ایرانی و جهانی تقسیم کرد. همان طور که می‌دانید موسیقی ایرانی همان موسیقی سنتی است که همۀ ما ایرانیان کم و بیش با آن آشنا هستیم. در مقابل موسیقی جهانی را به باقی ژانرهای موسیقایی که در جهان مطرح و شناخته شده هستند، تعمیم می‌دهیم.

لازم است به این موضوع نیز اشاره کنیم که سبک‌های موسیقایی متفرقه‌ای نیز در دنیا وجود دارند که نه در کشور ما و نه در دنیا آن چنان مرسوم و شناخته شده نیستند. این ژانرهای موسیقی را می‌توان تحت عنوان موسیقی ملل دنبال کرد.

در موسیقی ملل به بررسی طیف گسترده‌ای از انواع ژانرهای موسیقی، که رواج کمتری در جهان و مخصوصا کشورهای غربی دارند، پرداخته می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که موسیقی سنتی ایرانی نیز بخشی از موسیقی ملل به حساب می‌آید.

در ادامه مختصری از لیست انواع سبک‌ موسیقایی در ایران و جهان را مشاهده می‌کنید شناخت این سبک ها یکی از مراحل یادگیری موسیقی میباشد:

• کلاسیک
• پاپ
• ترنس
• هاوس
• الکترونیک
• راک
• جز
• بلوز
• رپ یا هیپ هاپ
• سنتی
• محلی (Folklore)

سبک موسیقایی کلاسیک

در ابتدای لیست انواع سبک های موسیقی با سبک کلاسیک شروع می‌کنیم.

سبک کلاسیک که حدودا در سال 500 میلادی شکل گرفت، عموما به موسیقی هنری یا هنرمندانۀ غرب معروف است و عملا با سبک محلی یا پاپِ دنیای غرب متفاوت است.

این سبک از موسیقایی لزوما دارای قواعد سخت‌ گیرانۀ‌ پیشرفته‌تری است و علاوه بر تشریفاتی که داراست از لحاظ زیبایی شناسی موسیقی نیز در جایگاه بالایی قرار دارد. همچنین ریشه تمامی گام‌ها و مدهای کلیسایی که در موسیقی امروز مورد استفاده قرار می‌گیرند همین سبک موسیقی کلاسیک است.

ضمنا به این موضوع هم باید توجه کرد که موسیقی کلاسیک و دورۀ کلاسیک کاملا متفاوت هستند چرا که یکی از آن‌ها یک سبک موسیقی و دیگری دوره‌ای در تاریخ جهان است.

در سبک موسیقی کلاسیک معمولا قطعات همراه با تعداد زیادی از نفرات، تحت عنوان ارکستر سمفونی نواخته، ضبط و اجرا می‌شوند. همچنین عمل پارتیتور نویسی (Partitur) در موسیقی از همین سبک کلاسیک شروع شد و به دیگر سبک‌ها و گروه‌های موسیقی راه پیدا کرد. با پارتیتور نویسی توسط تنظیم کنندۀ قطعه، نوازندگان در برگه‌ای که مقابل خود دارند متوجه می‌شوند که هر کدام در هر قسمت چه وظیفه‌ای بر عهده دارند.

در سبک موسیقی کلاسیک از انواع مختلف ساز استفاده میشود. مانند سازهای زهی، کوبه‌ای، بادی و زهی-کوبه‌ای. برخی از این سازها عباتند از: پیانو، ترومبون، ترومپت، چنگ، ویولون، ویولون سل، ویولا، ساکسفون، فلوت، کلارینت، کنترباس و گیتار.

از نوازندگان برجستۀ این سبک موسیقی نیز باید به افرادی چون لودویگ وان بتهوون، یوهان سباستین باخ، فردریک شوپن و ده ها تن دیگر اشاره کرد.

سبک موسیقایی پاپ

یکی از مطرح ترین و پر طرفدار ترین سبک‌های موسیقایی دنیا سبک پاپ است. این سبک که از اواسط دهۀ 1950 در آمریکا و بریتانیا شکل گرفت نام خود را از کلمۀ Popular music به معنای موسیقی محبوب یا مردمی،گرفته است. دلیل نام گذاری این سبک همان اشتیاق و علاقۀ مردم برای گوش دادن به این سبک است.

موسیقی پاپ به علت انعطاف پذیری زیادی که داراست باعث ایجاد سبک‌های فرعی زیادی مانند ترنس، هاوس، پاپ راک، سافت راک و… نیز شده است. همچنین موسیقی پاپ در داخل ایران تحت عنوان پاپ ایرانی بررسی می‌شود و تفاوت‌های نه چندان زیادی با پاپ غیر ایرانی دارد.

متاسفانه این روزها سبک موسیقایی پاپ بیشتر به یک صنعت تبدیل شده است تا یک شاخۀ هنری!

دلیل این موضوع این است که غالبا این سبک برای اهداف تجاری و درآمد زایی استفاده می‌شود. البته که آثار ارزندۀ بسیاری در سبک پاپ ایرانی و غیر ایرانی وجود دارد که از لحاظ زیبایی شناسی نیز قابل بررسی هستند.

سازهایی که معمولا در سبک پاپ استفاده می‌شود عبارتند از: پیانو، ارگ، گیتار اکوستیک و الکتریک، گیتار باس، درامز، سینتی سایزر، ویولون، ساکسیفون و…

از محبوب ترین چهره‌های فعال در این سبک می‌توان به مایکل جکسون و مدونا که به پادشاه و ملکۀ پاپ، شهرت دارند و همچنین بریتنی اسپیرز، جرج مایکل، پرنس و چندین فرد دیگر اشاره کرد.

سبک موسیقایی راک

سبک پر طرفدار راک از اواخر دهۀ 1940 و اوایل 50 تقریبا همزمان با ظهور پاپ، با الهام از برخی ژانرهای سبک آمریکایی-آفریقایی مانند جز، بلوز و کانتری به وجود آمد. این سبک را در ابتدا راک اند رول (Rock ‘n roll) می‌نامیدند. اساس ساخت این سبک معمولا گیتار الکتریک است البته سازهای دیگری مانند درامز و گیتار باس به علاوۀ یک یا چند خواننده عناصر اصلی یه اثر موسیقی به سبک راک است.

سبک راک غالبا ساز محور (و نه ترانه محور) بوده است و اغلب آثار آن از یک کسر میزان 4-4 یا 6-8 همراه با ترانه‌ای حاوی کورِس و وِرس (Chorus & verse) ساخته می‌شدند. اما سبک راک نیز مانند بسیاری از سبک‌ها دچار دگرگونی‌هایی شد.

ترانه‌ها در آثار سبک راک، مانند پاپ به سمت متن‌های عاشقانه‌تر سوق پیدا کردند و البته سبک موسیقی راک به مفاهیم دیگری همچون امور اجتماعی و سیاسی نیز پرداخت. حالا امروزه این سبک در آمریکا و کشورهای غربی محبوب ترین سبک در لیست انواع سبک ها قرار گرفته و در کشور ما نیز کم کم در حال جا افتادن بین مردم و علاقه مندان به هنر است.

هر چند سبک جز و بلوز ژانرهای موسیقی جداگانه‌ای هستند اما آن‌ها همان طور که گفتیم به موسیقی راک مرتبط هستند.

از بهترین‌های این سبک می‌توان به افراد فقیدی چون : جیمی هندریکس، ادی ون هیلن، گری مور، جو ستریانی، جیمی پیج و… و همچنین به گروه‌هایی مانند : بیتلز، رِیدیوهد، متالیکا، آیِرن مِیدن و… اشاره کرد.

 

 

سبک موسیقایی رپ (هیپ هاپ)

در لیست انواع سبک های موسیقی میرسیم به قسمت رپ یا همان سبک هیپ هاپ.

سبک رپ ، هیپ هاپ یا دیسکو رپِ سابق، یکی از ژانرهای محبوب موسیقی در میان مردم است که از دهۀ 70 میلادی در میان آن‌ها جا افتاد و تا کنون طرفداران زیادی در سراسر دنیا پیدا کرده است. در این سبک تمرکز اثر بر روی ریتم یا بیت (ضربان) و همچنین تکست‌های (متن) نوشته شده است که تکست‌های این آثار اغلب توسط خود رپرها (خوانندگان سبک رپ) نوشته می‌شود.

در این سبک موسیقی خواننده باید لغات نوشته شده را با ریتم یا بیتی که برای آن ساخته شده است، اغلب با سرعت بالا ادا کند.

ویژگی این سبک این است که خواننده یا رپر می‌تواند شعارهای مرسوم و عقاید افراد یک جامعه را در قالب موسیقی منعکس کند. محتوای اغلب قطعات تولید شده در سبک موسیقی رپ دربارۀ روابط اجتماعی، سیاسی، عاشقانه یا هر چیز دیگری می‌تواند باشد.

در واقع در این سبک هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد، نه از لحاظ تکست، نه از لحاظ ساز و نه از لحاظ محتوا، اما اکثر قطعات حول محور ساز درامز و سینتی سایزر ساخته می‌شوند در حالی که باقی سازها نیز می‌توانند آن‌ها را همراهی کنند.

از چهره‌های برجستۀ سبک موسیقی رپ یا هیپ هاپ می‌توان به امینم، اسنوپ داگ، فیفتی سنت و… اشاره کرد.

سبک موسیقی سنتی (ایرانی)

می‌رسیم به آخرین دسته از انواع سبک، سبک سنتی ایرانی که می‌توان آن را موسیقی ایرانی کلاسیک هم نامید. این سبک برگرفته از ویژگی‌های موسیقی ایران در دوران کلاسیک، قرون وسطی و عصر معاصر است.

همچنین آثاری از سبک سنتی ایرانی در شهرها و کشورهای اطراف که زمانی جزئی از ایران بودند نیز دیده می‌شود که این مورد نشان از قدرت نفوذ و همچنین قدمت این سبک است. البته کشورهای همسایه نیز به واسطۀ داد و ستد فرهنگ موسیقایی تاثیر بسزایی در ایجاد دستگاه‌های مختلف سبک سنتی ایرانی داشته‌اند.

توجه کنید که این سبک موسیقایی با سبک موسیقایی محلی ایران (فولک یا Folklore) متفاوت است. سبک محلی که مربوط به موسیقی نواحی مختلف ایران است به نوعی زیر مجموعه‌ای از موسیقی سنتی ایران است. در واقع می‌توان گفت سبک سنتی ایران چکیده‌ای از تمام سبک‌های موسیقایی محلی ایران از زمان قدیم تا به کنون می‌باشد که مرور زمان شکل گرفته است.

ایرانیان از این موزیک هنرمندانۀ سنتی بیشتر به عنوان ابزاری برای تعالی و آرامش روح خود استفاده می‌کنند و نه صرفا برای تفریح یا سرگرمی. اما همۀ افراد جامعه طرفدار این سبک نیستند و عموما این سبک را باید به قشر فرهیخته‌تر جامعه نسبت داد. اگرچه که بسیاری از سازهای موسیقی سنتی در دیگر سبک‌های رایج ایرانی مانند پاپ به وفور به کار گرفته می‌شوند.

سبک سنتی ایران بر پایۀ تصنیف‌ها و بداهه نوازی شکل گرفته است. این سبک دارای 12 دستگاه و آواز است که می‌توان آن‌ها را شبیه به گام‌ها و مدها در موسیقی کلاسیک دانست. *منبع

سبک سنتی ایرانی را می‌توان حالت ایرانی شدۀ سبک کلاسیک دانست. همان قدر پیجیده، دقیق، عمیق و البته زیبا!

انواع سازهای سبک سنتی

در این سبک همه نوع سازی اعم از زهی مثل چنگ، قانون، سنتور، عود، تار، دوتار، سه تار، تنبور و کمانچه، بادی مانند سرنا، نی و نی انبان و کوبه‌ای همچون تنبک، دف، نقاره و دهل به چشم می‌خورد.

البته باید گفت که برخی سازها مانند سرنا، نی انبان، دهل و نقاره معمولا در نمایش کلاسیک سبک سنتی ایرانی به چشم نمی‌خورند. و اعلب در موسیقی محلی نقاط مختلف ایران به کار گرفته می‌شوند. گاهی اوقات نیز ساز ویولون در موسیقی سنتی ایرانی به گوش می‌رسد. که البته کوک آن با کوک مورد استفاده در سبک کلاسیک کاملا متفاوت است.

ساز چنگ از ارکان اصلی سبک سنتی ایرانی در زمان صفویه بود اما به مرور زمان با قانون و بعد از آن با پیانو جایگزین شد. اما امروزه بیشتر سازهای تار و سه تار محور سبک سنتی را شکل می‌دهند که البته ساز سه تار، اصلی‌ترین ساز در میان سوفیان است.

ترانه و تصنیف‌های مورد استفاده در سبک سنتی ایران از زمان قدیم تا به حال برگرفته از غزلیات و رباعیات شاعرانی همچون حافظ، سعدی، مولانا، خیام، باباطاهر و… بوده است. امروزه از آثار شاعران معاصر نیز در این سبک موسیقی استفاده می‌شود.

از بزرگان موسیقایی سنتی ایران باید به محمدرضا شجریان، قمر الملوک وزیری، جلیل شهناز، شهرام ناظری، روح الله خاقی و ده‌ها تن دیگر اشاره کرد.

به انتهای مقاله رسیدیم و تا به اینجا شما با لیست انواع سبک های موسیقی آشنا شدید. باید سبک مورد نظر خود را بیابید تا بتوانید در بهترین مسیر قدم بردارید.