کوک گیتار
برای با داشتن گیتاری با صدای مطلوب و مطبوع باید کوک کردن گیتار را بلد باشیم. با این کار می‌توانیم از خراب شدن صدای نت‌هایی که به درستی آن‌ها را می‌نوازیم اجتناب کنیم.
در مقالۀ آموزش گیتار اشاره‌‌ای به نحوۀ کوک کردن گیتار کردیم.
در این بخش به بررسی کامل نحوۀ کوک کردن گیتار و البته کوک‌های مختلف گیتار که در سرتاسر دنیا محبوب هستند، می‌پردازیم.
برای یادگیری نحوۀ کوک کردن گیتار خود تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
پیچ‌های کوک
همان‌طور که احتمالا می‌دانید در ساز گیتار با چرخاندن پیچ‌های کوک می‌توانیم به کوک مدنظرمان برسیم.
هر کدام از این پیچ‌ها در امتداد یکی از سیم‌های گیتار قرار دارند. پس برای کوک هر سیم باید پیچ مربوط به آن سیم را چرخاند.
هماهنگی پیچ‌های کوک گیتار و سیم‌ها در شکل زیر به تصویر کشیده شده است.
حین چرخاندن این پیچ‌ها برای اجتناب از پارگی سیم‌ها باید مراقب باشیم که با دقت بالا و سرعت پایینی پیچ‌ها را بچرخانیم.
شروع کوک کردن گیتار
روال کار برای کوک گیتار به این صورت است که باید سیم‌ها را یکی یکی به صورت آزاد به صدا دربیاوریم. سپس با توجه به صدای ایجاد شده و نت نشان داده شده روی تیونر یا نرم‌افزار و یا تشخیص نت با گوش خود، اقدام به شل یا سفت کردن پیچ سیمِ مربوطه کنیم.
این کار تا جایی که به صدای نت درست در هر سیم برسیم ادامه پیدا می‌کند. پروسۀ این کار را برای همۀ سیم‌ها تک به تک تکرار می‌کنیم.
اما قبل از این کار باید اسامی نتهای روی سیم‌های گیتار علی‌الخصوص سیم‌های دست باز را بدانیم. در غیر این صورت نمی‌توانیم تشخیص دهیم چه زمانی سیم ما نت درستی را به صدا درمی‌آورد یا اصطلاحا کوک یا ناکوک است.
در مقالۀ نتهای گیتار به طور مفصل به نتهای گیتار پرداختیم.
نحوۀ چرخاندن پیچ‌ها برای کوک گیتار
حالا که با این موارد آشنا شدیم باید بدانیم که در هر حالت پیچ را به کدام طرف باید بچرخانیم.
سفت کردن پیچ کوک
با چرخاندن پیچ کوک به سمت چپ (پاد ساعت‌گرد) سیم سفت‌تر شده و به سمت نت بالاتر حرکت می‌کند.
یعنی اگر نتِ سیمی که به صدا درآمده پایین‌تر از نت مقصد است، باید پیچ آن سیم را سفت کنیم (یعنی پاد ساعت‌گرد بچرخانیم) تا به نت بالاتر و در نهایت به نت مقصد برسیم.
برای مثال اگر در حال کوک کردن سیم سوم بودیم و نتی که سیم سوم به صدا درمی‌آورد “فا” بود، یعنی باید سیم را به اندازۀ 1 پرده سفت‌تر کنیم تا از نت “فا” به نت “سل” (که نام نت سیم سوم هست) برسیم.
شل کردن پیچ کوک
برای شل کردن سیم گیتار باید پیچ را به سمت راست (ساعت‌گرد) بچرخانیم. با انجام این کار سیم ما شل‌تر شده و به سمت نت پایین‌تر خود حرکت می‌کند.
در واقع اگر نتِ سیمی که به صدا درآمده بالاتر از نت مقصد است، باید پیچ آن سیم را شل کنیم (یعنی ساعت‌گرد بچرخانیم) تا به نت پایین‌تر و در نهایت به نت مقصد برسیم.
برای مثال اگر در حال کوک کردن سیم اول بودیم و نتی که سیم اول به صدا درمی‌آورد “فا” بود، یعنی باید سیم را به اندازۀ نیم‌پرده شل‌تر کنیم تا از نت “فا” به نت “می” (که نام نت سیم اول هست) برسیم.
بنابراین برای کوک گیتار، بعد از اینکه یک سیم را به صدا درمی‌آوریم باید ببینیم نتی که سیم گیتار به صدا درمی‌آورد با نتی که باید روی آن کوک شود (نت مقصد) چقدر فاصله دارد.
تشخیص فواصل برای کوک گیتار
شاید برای شما این سوال پیش بیاید که از کجا بدانیم که برای نیم‌پرده یا 1 پرده پایین یا بالا رفتن چقدر باید پیچ هر سیم را بچرخانیم؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که افراد برای انجام این کار نیاز به تجربۀ زیادی در زمینۀ موسیقی و نوازندگی دارند تا بتوانند اندازۀ پرده و نیم‌پرده‌ها را تشخیص دهند.
به افراد سطح مبتدی توصیه می‌کنیم که با استفاده از دستگاه تیونر یا نرم‌افزارهای آن اقدام به کوک کنند.
برای این کار فقط کافیست به نت نشان داده شده روی صفحه دستگاه یا نرم‌افزار توجه کنید و به آرامی شروع به شل یا سفت کردن پیچ هر سیم کنید تا به نت درست هر سیم برسید.
وقتی که این اتفاق بی‌افتد خود نرم‌افزار یا دستگاه با نشان دادن رنگ یا پخش صدایی خاص شما را از کوک بودن سیم مطلع می‌کند.
روش‌های مرسوم کوک گیتار
همان‌طور که بالاتر گفته شده، قبلا به بررسی مختصری از این روش‌ها پرداخته بودیم.
اما متداول‌ترین این روش‌ها کوک کردن با استفاده از دستگاه تیونر، نرم‌افزارهای کوک گیتار و کوک به صورت گوشی است.
روش کار در تمامی این روش‌ها تفاوت چندانی باهم ندارند. در واقع همۀ این روش‌ها سعی می‌کنند تا شما را در اینکه پیچ کدام سیم را به کدام سمت بچرخانید راهنمایی کنند.
در تصاویر زیر می‌بینید که وقتی سیمی کوک است، دستگاه یا نرم‌افزار با سبز شدن صفحه و معمولا پخش صدایی خاص ما را از کوک بودن مطمئن می‌کند.
دستگاه‌ها و نرم‌افزارها
روش کار دستگاه‌ها و نرم‌افزارها به این شکل است که شما هر سیم را که به ارتعاش دربیاورید، نتی که سیم روی آن کوک شده است نمایش داده می‌شود.
سپس شما با توجه به کوک مدنظر خود شروع به چرخش پیچ‌ها می‌کنید.
برای خرید دستگاه تیونر می‌توانید به سایت‌های معتبر اینترنتی یا ساز و ادوات موسیقی فروشی اطراف محل زندگی خود مراجعه کنید.
برای دریافت نرم‌افزار مناسب برای کوک گیتار هم پیشنهاد ما به شما دانلود نرم‌افزار GuitarTuna است.
هرچند تمامی نرم‌افزارها و دستگاه‌ها کارایی یکسانی دارند و تنها تفاوت آن‌ها در رابط کاربریشان است.
نمونه‌هایی از دستگاه تیونر:
نمونه‌هایی از نرم‌افزارهای کوک گیتار:
کوک کردن گیتار به شکل گوشی
این روش کوک کردن گیتار با روش‌های بالا متفاوت است. البته که کلیت ماجرا تغییری نمی‌کند.
تنها تفاوت این روش این است که نرم‌افزار یا دستگاهی برای تشخیص نت صحیح هر سیم وجود ندارد و تنها ابزاری که می‌توانید استفاده کنید گوش خودتان است.
در این روش باید از نتهای هم‌نام در سیم بالاتر استفاده کنیم. (این روش قبلا در مقالۀ نتهای گیتار آموزش داده شده است)
روال کار به این صورت است که ابتدا فرت 5 سیم 6 (نت “لا”) که احتمال تغییر کردن کوک آن کمتر از بقیه است را به صدا در می‌آوریم. در همین حین سیم 5 را به صورت آزاد به صدا درمی‌آوریم.
این 2 صدا را باهم مقایسه می‌کنیم و سعی می‌کنیم صدای سیم 5 را هم به نت “لا” نزدیک کنیم.
البته هرچند که سیم 6 دیرتر از بقیه کوک خود را از دست می‌دهد، اما باز هم باید از کوک بودن آن مطمئن باشیم. چرا که این سیم به نوعی مرجع ما برای کوک کردن است.
سپس همین کار را برای سیم‌های 5، 4، 3 و 1 نیز انجام می‌دهیم.
برای کوک کردن سیم 2 باید از فرت 4 سیم 3 یعنی نت “سی” استفاده کنیم. دلیل این کار را هم در مقالۀ نتهای گیتار توضیح داده‌ایم.
کوک‌های معروف گیتار
در گیتار به علت محدودیت اوکتاوی که وجود دارد، گاهی اوقات نوازندگان برای دسترسی به صداهای سنگین‌تر و عمیق‌تر دست به تغییر کوک گیتار می‌زنند.
که البته این تغییر کوک بیشتر در قطعه‌های غربی و سبک‌هایی مانند راک، متال، هوی متال و… مرسوم است و در موسیقی ایرانی خیلی متداول نمی‌باشد.
به هرحال ما در اینجا برای آشنایی شما به معرفی چند کوک معروف گیتار می‌پردازیم.
1. کوک استاندارد (Standard Tuning)
این کوک که معروف‌ترین و پرکاربردترین کوک گیتار است به شکل (از چپ به راست، سیم 6 تا 1): E, A, D, G, B, E است.
این کوک معروف به کوک استاندارد است و اکثر گیتار بعد از اتمام مراحل ساخت به صورت استاندارد کوک می‌شوند. دلیل محبوبیت این کوک را می‌توان در هماهنگی الگوی پیدا کردن نتهای هم‌نام و اوکتاوهایشان و همچنین الگوهای آکوردی که در آینده به آن‌ها می‌رسیم دانست.
2. کوک می بمل (E Flat Tuning)
این کوک را می‌توان دومین کوک محبوب مخصوصا در بین گیتارست‌های راک دانست. در این کوک همۀ سیم‌های کوک استاندارد را به اندازۀ نیم‌پرده یا همان 1 فرت پایین می‌آوریم.
یعنی ترتیب سیم‌ها از 6 تا 1 به صورت : Eb/D#, Ab/G#, Db/C#, Gb/F#, Bb/A#, Eb/#D خواهد بود.
خط کجی که بین نت‌ها قرار داده شده است به منظور نشان دادن این موضوع است که آن 2 نت باهم از نظر صدایی تفاوتی ندارند و فقط اسم‌ها آن‌ها فرق دارد. به عنوان مثال 2 نت “فادیز” و “سل بمل” یک صدا دارند که به آن‌ها نتهای آنارمونیک می‌گویند. نتهای آنارمونیک دارای یک صدا اما اسم متفاوت هستند.
در مبحث گام‌ها به این موضوع به طور مفصل خواهیم پرداخت.
3. کوک رِ (D Tuning)
اگر علاقه به صداهایی سنگین‌تر و تاریک‌تر داشته باشید این کوک مناسب شماست.
این کوک هم شبیه به کوک استاندارد است با این تفاوت که همۀ سیم‌ها باید یک پرده یا همان 2 فرت پایین آورده شوند.
پس کوک رِ از سیم 6 تا 1 به این صورت خواهد بود: D, G, C, F, A, D
نکتۀ جالب در این کوک این است که همۀ قواعد کوک استاندارد مثل الگوی پیدا کردن نتهای هم‌نام یا اوکتاوها را در بر می‌گیرد. حتی الگوی آکوردها نیز تغییر نمی‌کنند.
ولی تفاوت بزرگی که در این کوک به چشم می‌آید این است که هر نت یا آکوردی که اجرا می‌شود در واقع یک پرده پایین‌تر از کوک استاندارد است و باید به این نکتۀ مهم توجه کنیم.
مثلا فرت 5 سیم 1 در کوک استاندارد، نت “لا” را به ما می‌دهد. در حالی که اگر در کوک “رِ” همین فرت از همین سیم را بگیریم، نت “سل” که یک پرده پایین‌تر از “لا” هست را به ما می‌دهد.
4. کوک دراپ دی (Drop D Tuning)
این کوک هم یکی از محبوب‌ترین کوک‌های گیتار است. در این کوک تنها کاری که باید بکنید این است که کوک سیم 6 را یک پرده یا همان 2 فرت پایین آورید تا به جای نت “می” نت “رِ” را داشته باشیم.
باقی سیم‌ها دقیقا همان کوک استاندارد را دارند.
پس نتهای این کوک به صورت: D, A, D, G, B, E است.
این کوک مناسب نوازنده‌های گیتار الکتریک است تا بتوانند با یک انگشت پاورکورد (نوعی از آکوردها که در کوک استاندارد با 3 انگشت گرفته می‌شود) بگیرند.
5. کوک آزاد (Open Tuning)
کوک آکوردهای سر دسته هم طرفداران خاص خود را دارد. در این نوع از کوک کردن گیتار نوازنده کل سیم‌ها را براساس نتهای یک آکورد کوک می‌کند و این آکورد می‌تواند هر آکوردی مثل سل ماژور، لامینور، سی 7، دو دیز ماژور و هر آکورد دیگری باشد.
وقتی گیتار روی یک آکورد مثلا سُل ماژور کوک شود، فقط با نواختن سیم‌های آزاد و بدون گرفتن نت یا آکوردی می‌توانیم آکورد سُل ماژور را بشنویم.
حالا این موضوع را به باقی آکوردها و کوک کردن روی آن‌ها نیز می توانیم تعمیم دهیم.
این مدل از کوک گیتار بیشتر توسط نوازنده‌های اسلاید گیتار مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته برخی نوازندگان نیز برای گرفتن آکوردهای راحت‌تر از این کوک استفاده می‌کنند.
این نوع کوک پیشرفته‌تر از سایر کوک‌ها است و نوازندگان نیاز به شناخت کامل آکوردها دارند. پس به افراد مبتدی توصیه نمی‌شود.
در انتهای این مطلب باید گفت که بهترین کوک برای افراد مبتدی که تازه شروع به نواختن گیتار کرده‌اند، همان کوک استاندارد است.
افراد می‌توانند رفته رفته با شناخت بهتر فواصل و همچنین افزایش دامنۀ شناخت آکوردها، از سایر کوک‌ها نیز استفاده کنند.
